Jouw levensenergie gebruiken als een scheppende kracht

“Als jij beter naar mij had geluisterd, had ik nu niet met de brokken gezeten.” “Ik ben boos op mijn lijf omdat het niet doet wat ik wil.” Op een goede en productieve manier met je boosheid omgaan is een hele kunst. Hoe kun je woede gebruiken als signaal en als motor voor verandering zodat het jezelf en de ander ten goede komt?

‘Ik ben niet boos!’

In onze samenleving zijn we het er stilzwijgend over eens geworden dat agressie uitsluitend slecht en verdorven is en het liefst zouden we het volledig uit de wereld helpen. We worden opgevoed met de boodschap dat boosheid geen positieve emotie is. “Als je boos wordt, stuur ik je naar de gang.” Of het wordt gebruikt als een gevaarlijk dreigement:“Moet mama boos worden?!” Met agressieve methoden worden kinderen opgevoed om vooral niet agressief te zijn. Boosheid wordt met boosheid beantwoord, daarbij wordt de boodschap meegegeven dat deze emotie niet gevoeld, laat staan geuit mag worden. Ondertussen stapelt het gevoel, dat toch aanwezig is, zich op en ligt smeulend te wachten om alsnog een keer tot ontlading te komen. Hierdoor kun je de vertrouwdheid met jezelf en je gevoelens kwijtraken. (Auto-immuunziekten kun je zien als een naar binnen geslagen agressie, het afweersysteem valt gezonde cellen aan.)

Boosheid in verloste en onverloste vorm

Boosheid of woede is moed, het is levensenergie. Het geeft aan dat je er bent en dat je niets anders kunt dan er te zijn, te zijn zoals je bent. Behalve een signaal is het ook de motor voor verandering.
De emotie woede heb je maar een kort moment. Kijk maar naar kleine kinderen. Deze zijn heftig boos, even daarna zijn ze afgeleid en gaan ze weer verder met hun spel. Dit is boosheid in verloste vorm.
Als je ‘volwassen’ bent wordt de boosheid vaak gevoed met oordelen, ingezet om jezelf te rechtvaardigen. Daarmee wordt boosheid in stand gehouden. Dan wordt boosheid een concept, ontstaan vanuit de behoefte macht te krijgen over de situatie, terwijl je daardoor juist gevoelens van onmacht in stand houdt. Door middel van verweer en afscherming zorgt het ervoor dat je niet met onderliggende gevoelens zoals pijn en verdriet in contact komt. Dit ‘recht op boosheid’ is boosheid in onverloste vorm.

Agressie als voorwaarde van leven

Woede is een krachtige, agressieve emotie. Agressie betekent niet passief en terughoudend zijn, maar juist aanpakken of aanvallen’. Agressie hebben we nodig om te leven. Het is een onderdeel van de natuur.

Vanuit het perspectief van de spirituele filosofie is agressie de energie van ieder begin en behoort tot het oerbeginsel Mars, waarmee alle leven begint. Zonder de kwaliteit van agressie zouden we niet eens geboren kunnen worden. Een moeder gebruikt deze door middel van haar persweeën, om een kind met kracht door het geboortekanaal te persen. Een vogel gebruikt agressief z’n scherpe snavel op de eierschaal om eruit te komen. Gewassen gebruiken hun agressie om in het voorjaar uit de grond te schieten.

Door agressie een plaats te geven in ons leven, in plaats van het te onderdrukken, kan het in ‘verloste’ vorm worden gebruikt en is het een creërende kwaliteit. Ondernemers zijn hiervan het levende voorbeeld. Er is moed voor nodig om opgelegde grenzen te overwinnen of juist nieuwe grenzen neer te zetten. Dit kan niet zonder het principe van agressie. Doordat we leven in een wereld waarin agressie wordt afgekeurd wordt dit principe genegeerd. Daardoor kan agressie oplopen en in ‘onverloste’ vorm naar buiten komen (in de vorm van fysiek of emotioneel geweld).

Als volwassenen hebben we allemaal dezelfde basisbehoeftes. Naast de basisbehoeftes om te kunnen overleven zoals voedsel, onderdak, wat geld, heb je basisbehoeftes die behoren bij onze wezenlijke aard: seks, voortplanting, emotionele intimiteit, gezelschap, het ondernemen van een zinvolle activiteit, veiligheid, liefde.

Het (h)erkennen van deze behoeftes is essentieel om je leven richting te geven. Door eigen behoeftes een belangrijke plaats te geven in jezelf geef je toestemming aan jouw levensenergie. Je maakt de weg vrij om jouw agressie in ‘verloste’ vorm, productief te gebruiken en zo te kunnen gaan scheppen. Zodra je dit contact met jezelf maakt, maak je vanzelfsprekend ook contact met de ander en kun je jouw agressie inzetten als een scheppende kracht.

Moeten we dan zomaar boos worden?

Wat kun je doen om je woede productief te laten zijn in plaats van dat het vernietigend werkt? Het is goed te doen, het vraagt enig inzicht, vaardigheid en een open houding naar jezelf. Hier volgen vijf stappen die je hierin kunnen ondersteunen.

1. Los van het oordeel

Keur je boosheid niet af of goed, oftewel veroordeel of rechtvaardig je boosheid niet. Koppel hem los van enig oordeel.

2. Geef ruimte

Onderdruk of verloochen je boze gevoelens niet. Met overtuigingen als: “Goed, het is een deel van mij en daarmee uit” of “Ik wil/mag niet boos zijn” of “Ik moet niet haten maar ik moet liefhebben” onderdruk je je gevoel. Het is beter je boosheid te bekijken. Bestudeer het, word ermee vertrouwd. Leef je boosheid uit met jezelf, zonder hiermee een ander te belasten. Ga slaan tegen een boksbal, keihard schreeuwen als je alleen bent, gooi je oude servies aan diggelen, ga flink sporten, of schrijf vellen vol ongecensureerde en onverstuurde brieven. Leef op deze manier al je woede en daarbij behorende oordelen vrij uit.

3. Blijf in contact

Loop niet weg van je woede, ook al is het nog zo overweldigend. Als je zegt dat je iemand niet mag of haat, is dat – hoe vreselijk het ook klinkt – een feit. Blijf bij je gevoel en onderzoek wat je precies raakt. Waar komt je boosheid vandaan? Is het onmacht, verdriet, angst? Wat is de pijn die eronder ligt? Wat had je graag willen krijgen, wat had je graag willen doen of laten? Kortom: wat zijn jouw onderliggende behoeftes?

4. Mededogen naar dat wat er is

Geef erkenning aan de pijn en het verdriet en je behoeftes. Logisch dat je zo reageerde, het zat je hoog. Wanneer je jouw gevoelens van pijn, verdriet, frustratie of angst toestaat aan jezelf, heb je de afweer en bescherming van de woede niet meer nodig, omdat deze gevoelens er mogen zijn.

5. Creatie

Nu kun je gaan neerzetten wat zo belangrijk voor je is. Door juist te doen wat je altijd had willen doen of door juist te laten wat je altijd hebt gedaan, maak je de weg vrij voor jouw schepping. Vanuit jouw behoefte zet je jouw verlangen neer. In woorden gericht tot een ander is dit altijd vanuit de ‘ik-boodschap’.

1. Beschrijf de situatie: “Ik wil terugkomen op de situatie waarin je mij vroeg die extra taak op me te nemen.”
2. Benoem je gevoel: “Ik voelde me op dat moment overweldigd en gekwetst.”
3. Geef je behoefte aan: “Ik heb behoefte aan erkenning voor de hoeveelheid werk die ik doe.”
4. Vervolgens doe je een verzoek: “Wil je samen met mij op zoek gaan naar andere mogelijkheden om deze taak uitgevoerd te krijgen?”

(Ontleend aan Marshall Rosenberg, “Geweldloze Communicatie”)

Een voorbeeld

Henk is 39 jaar, getrouwd, vader van 3 jonge kinderen. Hij heeft een full-time baan. Via zijn werk heeft hij de hulp ingeschakeld van een coach. Hij heeft last van onverwachte, heftige irritaties en kampt met depressieve gevoelens. Tijdens een gesprek nodig ik hem uit om te zeggen wat hem op het hart ligt. Henk voelt hiertegen een grote weerstand: “Waarom zou ik dit doen? Dit heeft geen zin. Het zal de situatie niet veranderen. Ik heb zelf voor dit werk, mijn vrouw en kinderen gekozen, dus ik moet niet zeuren.” Hij vindt dat hij geen recht heeft op zijn boosheid, het haalt volgens hem in ieder geval niets uit. Hij is het liever kwijt dan rijk. Doorvragend komt zijn ongerief toch op tafel. Aanvankelijk schoorvoetend maar eenmaal op dreef vertelt hij wat hem dwars zit. Hiermee bezig, voelt hij de verlossing van het ongecensureerd uiten van zijn woede. Hij wist niet dat hij zoveel woede in zich had. Alles en iedereen roept hij ter verantwoording. Eenmaal uitgeraasd komt hij uit bij zijn behoefte: “Ik wil ruimte voor mijzelf en ook eens iets doen zonder me te hoeven verantwoorden. Ik heb behoefte aan mijn autonomie.” De plicht die hij voelde als vader en kostwinner heeft hem erg in beslag genomen. Hieraan voldoen ervoer hij als een klem. Hij vond het niet eerlijk om hier zijn vrouw mee te belasten, want zij doet ook haar best. Hierin was hij het contact met zichzelf en zijn behoeftes kwijtgeraakt. Nu hem dit duidelijk is geworden, kan hij zijn verdriet voelen van het gemis aan eigen leven en vrijheid. Hij beslist om zijn behoeftes in een gesprek te uiten naar zijn vrouw. Samen komen ze tot een oplossing.

Agressie is een scheppende energie, mits het in ‘verloste’ vorm naar buiten mag komen. Sta jezelf daarom toe te leren om met jouw woede om te gaan. Wees mild naar jezelf. Heb mededogen met jezelf als het je een keer niet of niet helemaal lukt. Lopen heb je ook niet in één keer geleerd. Sta jezelf toe dat je mag vallen en opstaan, het hoort er bij.

Zet vrede op aarde door vrede met jezelf te sluiten. Gebruik jouw levensenergie als een scheppende kracht.

Ervaar je dit bij jezelf en wil je eraan werken? Persoonlijke begeleiding geeft inzicht, zelfvertrouwen en ontwikkeling.